×




#1 2023

Uitgave van
Steunpunt Passend Onderwijs

Steunpunt Passend Onderwijs
Aïdadreef 4
3561 GE Utrecht
www.steunpuntpassendonderwijs-povo.nl

Concept en realisatie
Onlineblad.nl
Ruud Slagmolen, Len Blonk
Steunpunt Passend Onderwijs

Redactie
Elise Schouten, Jacques Poell, Ruud Slagmolen

Fotografie
Ewouter Blokland, Petja Buitendijk, Marjolein Kranendonk, medewerkers OZHW en anderen

Dit magazine is tot stand
gekomen in samenwerking met:









LUISTEREN NAAR LEERLINGEN

Fien Hebly, adviseur en onderzoeker bij het Nederlands Jeugdinstituut, vroeg aan jongeren of zij zich op school gehoord voelen en waarom zij het belangrijk vinden dat er goed naar hen wordt geluisterd. Een gesprek met Nils, Isabelle en Chanan.

Nils:

‘Nu er naar mij wordt geluisterd, heb ik weer zelfvertrouwen’

Na een frustrerende route langs verschillende scholen, kon Nils terecht in de Einstein Class van CSG Anna Maria Schurman in Franeker. Voor het eerst ervaart hij dat er op school echt naar hem wordt geluisterd, onder andere door Taede Haarsma, docent en locatiedirecteur van de Einstein Class.

Wat houdt echt luisteren naar leerlingen in?
Nils: “Ik heb op veel scholen aangegeven dat ik wilde leren, maar eigenlijk is er alleen hier, in de Einstein Class, geluisterd naar deze wens. Meneer Haarsma zei: ‘Ik weet niet hoe we het gaan doen, maar we gaan het regelen’. Er wordt hier expliciet naar je mening gevraagd en er wordt goed geluisterd naar wat je als leerling aangeeft. Ik moest bijvoorbeeld een scheikundetoets maken, maar ik had toen net een lastige dag. Toen ik tegen mijn onderwijscoach zei dat ik het niet zo zag zitten om die toets te maken, omdat mijn moeder in het ziekenhuis lag, vroeg hij mij wat ik op dat moment nodig had en mocht ik de toets een dag later maken. Ik voelde toen dat er echt naar me werd geluisterd.”

Emotiethermometer
Taede: “Elke docent zal zeggen dat hij of zij naar leerlingen luistert, maar helaas is dat niet altijd het geval. We vragen lang niet altijd door en vullen al snel iets in. Wij zetten wat de leerling zegt in een hokje, voordat we hebben gecheckt: bedoel je dat ook echt zo? Goed luisteren gaat over de leerling serieus nemen.‘Nu ik op deze school zit, groei ik echt in mijn ontwikkeling’ Ik doe dat bijvoorbeeld door ook iets van mijzelf te laten zien. Aan het begin van de dag vragen wij leerlingen bijvoorbeeld aan te geven waar ze zitten in de ‘emotiethermometer’. Ik vertel de groep dan ook altijd waar ikzelf zit. Als ik van de leerlingen verlang dat ze vertellen hoe ze zich voelen, vind ik het belangrijk dat ik dat zelf ook doe. Echt luisteren betekent dat je ook wat teruggeeft.”

Oren opendoen
Nils: “Luisteren is in feite helemaal niet moeilijk: je moet gewoon je oren opendoen! En vooral teruggeven dat je de ander echt hebt gehoord. Bij een meningsverschil is het bijvoorbeeld belangrijk dat je uitlegt waaróm je het niet met me eens bent. Dan laat je namelijk zien dat je wat ik heb gezegd in overweging neemt.”

Waarom is het zo belangrijk dat er goed naar leerlingen wordt geluisterd?
Taede: “Doordat veel van onze leerlingen een frustrerende onderwijscarrière achter de rug hebben, zijn ze vaak het vertrouwen in school en in zichzelf kwijtgeraakt. Dat moeten ze weer opbouwen, en dat kan alleen als ze zich gehoord voelen.”

Nils: “Doordat er op deze school naar me wordt geluisterd, voel ik me serieus genomen. Hierdoor heb ik weer zelfvertrouwen en krijg ik weer vertrouwen in de mensen. Vanaf het moment dat ik op deze school zit, groei ik echt in mijn ontwikkeling.”



Lees het gehele interview met Nils en Taede
Meer over de Einstein Class

Isabelle en Chanan:

‘Luisteren betekent ook teleurstellingen van leerlingen aanhoren’

Nadat ze in het reguliere onderwijs waren vastgelopen kregen Isabelle en Chanan een plek in de schakelklas van vso Mariëndael. Het gaat nu beter, maar ze kijken terug op een moeizame periode waarin ze zich vaak niet gehoord voelden. Een paar ervaringen die uit hun schoollevens zijn gegrepen en de lessen die we daaruit kunnen trekken.

Isabelle: “Ik zat aan een hele grote tafel met allemaal volwassenen: het multidisciplinair overleg. Heel veel mensen. Ik was toen 15 of 16 en dat was niet heel prettig. Maar als ik er niet bij aanwezig zou zijn, dan werden er beslissingen genomen zonder mij. Ik wilde niet naar het speciaal onderwijs, terwijl dat achteraf misschien wel de goede beslissing was. Naar de leerling luisteren betekent niet dat we alles moeten doen wat de leerling wil. Het gaat erom dat de leerling zich gehoord voelt en dat we de inbreng van leerlingen serieus nemen.Maar het voelde meer als een straf, als falen. Dat heb ik ook bij mijn toelaatbaarheidsverklaring aangegeven. Dat hebben ze er toen wel leuk ingezet, maar er is verder niets mee gedaan.”

Brief van zes kantjes
Chanan: “Op mijn vorige school waren er veel dingen die ik graag anders zag. Ik heb die verbeterpunten opgeschreven in een brief van zes kantjes die ik naar de teamleider stuurde. Ik zat toen al thuis en werd uitgenodigd voor een gesprek. Maar dat gesprek was er alleen op gericht dat ik weer naar school zou gaan. Het ging helemaal niet over de inhoud van mijn brief. Ze hebben niks met de brief gedaan. Ik zie nu wel dat lang niet al mijn verbeterpunten gerealiseerd konden worden, maar ze hadden er op z’n minst op kunnen reageren. Luisteren kan ook betekenen dat je gewoon de frustraties van een leerling aanhoort en daarop reageert, zonder dat je per se dingen moet veranderen.”

Zelf uitvinden wat werkt of niet
Isabelle: “Ik wilde dat schooljaar alles in een jaar doen, maar dat was achteraf gezien natuurlijk veel te veel. Ik kreeg van school toen echt de ruimte om te kijken wat ik wilde. Ik wilde bijvoorbeeld thuis werken. Het kan zinvol zijn om leerlingen hun oplossing of idee zelf te laten ervaren. Zorg ervoor dat dit gebeurt in een veilige omgeving.De school zei: ‘Oke, dat is goed.’ Vervolgens kwam ik er zelf achter dat het niet zo goed werkte. Ze hebben me dus veel vrijheid gegeven om te onderzoeken wat voor mij werkte. Doordat er geen druk was vanuit school, ben ik uiteindelijk zelf weer naar school teruggegaan.”

Meer over de schakelklas van vso Mariëndael