Democratisering van het onderwijs is niets nieuws. In Nederland effenden pioniers als Kees Boeke al een eeuw geleden het pad voor allerlei soorten onderwijs, waarbij de stem van de leerling wordt gehoord, tot in het leerplan toe. SLO ontwikkelde daar in 2018 een handzaam instrument voor. De belangstelling voor leerlingenparticipatie die verder gaat dan het instellen van een leerlingenraad is dan ook springlevend, zeker ook bij OZHW met haar zestien po- en negen vo-scholen.

Student Voice
Reinoud de Vries is voorzitter van het College van Bestuur van de OZHW. Hij vertelt: “Een jaar of vier geleden gingen de vrijwel voltallige schooldirecties van de OZHW-scholen op studiereis naar Canada. Helaas was ik daar niet bij, want ik ben pas sinds 2021 hier in dienst. Daar maakten ze kennis met het gedachtegoed van Student Voice en namen het mee terug naar Nederland, onder de naam ‘Stem van de leerling’.” Student Voice heeft drie uitgangspunten: 1) leerlingen hebben een eigen kijk op leren, lesgeven en scholing, 2) hun inzichten hebben niet alleen recht op aandacht, maar ook op antwoorden van volwassenen, en 3) leerlingen moeten de gelegenheid krijgen om het onderwijs dat ze krijgen actief mede vorm te geven.

De BreakOut als boost
De Canadagangers waren zo enthousiast, dat de Stem van de leerling in een mum van tijd werd opgenomen in de strategische koers van de scholengroep als een van de vier leidende principes die het doen en laten op alle aangesloten scholen grotendeels bepalen. Om zo’n principe niet de zoveelste tandeloze papieren tijger te laten zijn, die een stille dood sterft, stelde OZHW een speciale regietafel in. Een regietafel met mensen van het servicebureau tot en met directeuren en bestuurders, onder wie De Vries zelf. Het onderwijs wordt beter door leerlingen te laten meedenkenDie legt uit: “Om er echt werk van te maken, stellen we elk jaar een van de vier principes nadrukkelijk centraal. Dit jaar is dat de Stem van de leerling. Een speciale opbrengstdag moet voor een echte boost zorgen.” Vandaar de happening BreakOut ’23 aan boord van de ss Rotterdam, het vlaggenschip van de Maasstad: de invulling van deze dag op 23 maart gebeurde helemaal voor én door leerlingen.

Mondige burgers
De Vries mag dan niet in Canada zijn geweest, ook hij gelooft heilig in het gedachtegoed van de Stem van de leerling: “Enerzijds zorgt dat op termijn voor goed burgerschap, de leerling is immers de volwassene van de toekomst en die moet zich leren verhouden tot de maatschappij. Die moet mondig zijn en goed kunnen samenwerken. Anderzijds zijn we ervan overtuigd dat het onderwijs werkelijk beter wordt door leerlingen te laten meedenken en hen een stem in het kapittel te geven.” De belangstelling voor leerlingenparticipatie die verder gaat dan het instellen van een leerlingenraad is springlevendDe Vries geeft daar een paar voorbeelden van: “Op onze excellente basisschool in Ridderkerk zijn leerlingen echt aan zet als het gaat om de inhoud van hun onderwijs. Vooral leerlingen met een ondersteuningsbehoefte komen daardoor veel beter aan hun trekken. En dat geldt ook voor onze school voor praktijkonderwijs in Ridderkerk: daar verandert het docententeam constant de inhoud van hun onderwijsaanbod om op de behoefte van hun leerlingen in te spelen.” Een leidend principe is overigens iets heel anders dan een dogma, zo besluit De Vries: “We rollen niet een basismodel over de scholen uit. Door te inspireren en te agenderen geloven we dat scholen zelf aan de slag kunnen gaan en keuzes kunnen maken.”